As lemas, tamén chamadas limacos, son moluscos gasterópodos do clado Panpulmonata que se caracterizan pola ausencia de cuncha ou pola presenza dunha cuncha interna pequena. A súa existencia en diversos hábitats e o seu impacto en áreas como a agricultura teñen feito que reciban múltiples nomes nas distintas variedades dialectais do galego.
A forma estandarizada en galego para referirse a este animal é “lesma”, segundo recollen os dicionarios de referencia. Con todo, como acontece con moitos termos relacionados coa fauna e flora autóctonas, o galego presenta unha gran riqueza léxica con variantes locais que reflicten a diversidade dialectal da lingua. A continuación, recóllese unha ampla listaxe de denominacións documentadas para este molusco:
| lesma | aligacha | alimacha | cornacha | corta | lagáchema |
| lagharta | lamacha | lamáchega | lamagacha | lamigocha | lemáchega |
| lemegacha | lerma | lerme | lermia | lerne | lesme |
| lesmes | lesmia | lezma | lezme | lezna | lezne |
| lierme | ligacha | lima | limacha | limáchega | limaco |
| limiago | limigocha | lizmacha | llimaco | lumacha | lumigacha |
| lurmigacha | meligoxo | miligacha | miligocha |
Ademais destas variantes, o Padre Sarmiento (S. XVIII) recolleu formas como “lesmea” e “lexma” dentro dunha listaxe de nomes de sabandixas e insectos, o que evidencia a longa tradición e diversidade terminolóxica deste termo no galego oral.
Algunhas curiosidades
A diferenza dos caracois, as lesmas perderon a súa cuncha en diversos momentos da evolución, sendo un exemplo de evolución converxente. Isto significa que distintas especies desenvolveron a forma alongada e sen cuncha de maneira independente. Por este motivo, a categoría “babosa” é polifilética, agrupando especies non necesariamente próximas entre si.
Estes animais producen distintos tipos de moco, que lles permiten desprazarse sen danar o seu corpo brando e tamén protexerse da deshidratación. Ademais, a súa baba pode dificultar que os depredadores as capturen e ata serve para comunicarse entre individuos da mesma especie.
Aliméntanse principalmente de tecidos vexetais, pero tamén poden consumir restos animais e vexetación en descomposición. En períodos de seca, moitas especies viven baixo o solo e alimentanse das raíces das plantas. A pesar de seren inofensivas para os humanos, algunhas especies de lesmas convértense en pragas agrícolas, xa que poden destruír cultivos ao alimentarse do follaxe e dos froitos antes da colleita.
As lesmas son ademais hermafroditas, pero non exercen as funcións masculinas e femininas ao mesmo tempo. Póñen ovos en pequenos grupos e a súa reprodución está influenciada pola temperatura e a humidade do ambiente.
