A banda deseñada A tese de Margot achega ao público a figura de Margot Sponer (1898–1945), filóloga alemá pioneira nos estudos galegos e autora da tese Altgalizische Urkunden. Documentos antigos de Galicia. Publicada en agosto de 2025 no marco do festival Viñetas desde o Atlántico da Coruña, a novela gráfica propón unha lectura divulgativa e documentada sobre a súa viaxe de 1926 a Galicia, o diálogo co movemento da Xeración Nós e o contexto histórico europeo que condicionou a súa vida e a súa memoria.
O proxecto nace dunha vontade explícita de divulgación. Óscar Losada, xornalista e editor, explica que a elección de Sponer responde a unha ausencia: “É unha figura que realmente está esquecida por moita xente. Eu atopei xente que traballa en temas da lingua que non sabía dela”. Para o guionista, resultaba esencial pór en circulación a biografía dunha investigadora que “tratou a nosa lingua dese xeito” e que, malia vir de Alemaña, “merece ter en consideración”. Losada sinala tamén a utilidade do formato: “a banda deseñada funcionou moi ben… podemos chegar a público adulto, á rapazada… e creo que se pode traballar con ela moitas cousas nas aulas”.
No apartado visual, Alba Ceide asumiu debuxo, cor e rotulación cun enfoque sustentado en documentación gráfica. A autora partiu de apenas “dúas fotografías” coñecidas de Sponer para construír a personaxe e recrear ambientes, vivendas e espazos arquitectónicos de comezos do século XX: “Era moito de buscar imaxes… Corroboralas… Todo para dar unha interpretación artística que fose acertada”. O proceso combinou esbozos narrativos, intercambio continuo de referencias con Losada e revisión de material histórico —dende vistas da Torre de Hércules en época até fotografías de Ruth Matilda Anderson—, co obxectivo de respectar a dimensión histórica sen renunciar á claridade narrativa.
A obra enfatiza a ollo externo de Sponer sobre o galego. Losada lembra un artigo en Nós no que a autora xa advertía nos anos 30 da interferencia do castelán. “Vía que o galego se estaba deturpando substituíndo expresións polo castelán… Chamoume moitísimo a atención”, asegurou Óscar Losada. Ese detalle integra unha das viñetas, como punto de entrada a debates sociolingüísticos que a banda deseñada achega de forma accesible, co ánimo —di o guionista— de que “para os profesionais da lingua… o traballo de Margot” continúe sendo útil.
A relación de Sponer co Seminario de Estudos Galegos, as súas colaboracións en Nós e a tese de doutoramento constitúen o eixo factual do relato. Esta novela gráfica percorre, así mesmo, a súa actividade universitaria en Berlín e os acontecementos políticos que condicionaron a súa traxectoria ata o final da guerra. Parte dese material de campo —anotacións dialectais e recollas— perdeuse en medio da devastación, un feito que reforza a idea central do libro: recuperar unha pegada científica e humana que o tempo desdifuminou.
Ceide subliña o valor inspirador da protagonista: “a importancia dalguén que decidiu, en base ao que lle gustaba, facer viaxes longas, tirar cara adiante e realizar os seus soños… É unha mensaxe de valentía”. A artista apela tamén á conciencia sobre o coidado das linguas. “Demostrar o importante que é a investigación e o coidado das linguas para mantelas vivas”, asevera.
Con 64 páxinas e un ton directo, o guión procura —di Losada— “contar a esencia da súa historia” e equilibrar a lectura para mocidade e persoas adultas. A estrutura favorece que o libro poida traballarse en contextos educativos, ao tempo que ofrece unha porta de entrada á bibliografía existente sobre Sponer. O autor recoñece, neste sentido, a utilidade de estudos previos. “Existe unha obra de Antón Figueroa… que a min me serviu moito”.
O volume incorpora tamén referencias ao pano de fondo europeo, como os Xogos Olímpicos de Berlín de 1936, a modo de marco histórico no que situar os movementos de Sponer e o avance do nazismo. Algunhas cuestións biográficas permanecen en investigación —o propio equipo manexa hipóteses, sempre como tales—, polo que a obra aposta por claridade cando hai base documental e por prudencia ante as zonas aínda non pechadas.
No plano cívico e cultural, a mensaxe de saída que propoñen os autores é simple e verificable: o valor da mirada allea que axuda a recoñecernos. Losada resume así a idea matriz: “a mensaxe é a dunha muller que chega por un idioma, o noso… Alguén que vén de fóra para dicirnos ‘mira o que temos'”. A banda deseñada incorpora esa perspectiva á tradición de viaxeiras e viaxeiros que documentaron Galicia, dende a fotografía etnográfica, como a de Ruth Matilda Anderson, até a investigación filolóxica.
A tese de Margot presentouse no Viñetas desde o Atlántico 2025 con charla e sinaturas, en colaboración coa Libraría Komic. Alén do evento, a obra aspira a reactivar o interese pola figura de Sponer, a facilitar a súa incorporación a programacións escolares e a convidar a novas lectoras e lectores a visitar as fontes primarias —artigos en Nós, documentación medieval e estudos de referencia— que alimentan esta reconstrución gráfica.
